Legendy

Z naszego portfolio

Bytów
O Borowej Ciotce, co lasu strzeże

Mają swoje tajemnice kaszubskie lasy, a nie przed każdym je otworzą. Jeśli chcesz wiedzieć, co się w tych borach kryje, musisz zostawić za sobą zgiełk codzienności, stanąć na leśnej polanie, zamknąć oczy i wsłuchać się w ciszę.

Gdy tak chwilę postoisz, usłyszysz może szepty i chichoty, nisko gdzieś, między krzaczkami jagód, na mchu. Najpierw przyjdą popatrzeć na ciebie kraśniaki, małe ludki w czerwonych kubrakach, z długimi, białymi brodami. Miastowi nic o nich nie wiedzą, ale w leśnych wsiach każdy je zna, za garnuszek mleka czy kawałek placka pomagają przy koniach, warkocze im w grzywach i ogonach zaplatają. Krzywdy dobremu człowiekowi nie zrobią, bo to poczciwe stworzenia. Inaczej lelki kosmate, rusałki czy mamuny, na te uważać już bardziej trzeba.

Ale jeśli masz serce czyste, obroni cię Borowa Ciotka – pani lasu. Sprzyjać ci będzie, a jak zabłądzisz, na dobrą ścieżkę zaprowadzi. Tylko nie próbuj jej rozzłościć, bo krzywdy zwierząt i psucia lasu ci nie daruje. Wtedy w jałowiec zamienić cię może.

Powiadają ludzie, że Borową Ciotkę najłatwiej spotkać można nieopodal Bytowa, tam, gdzie kiedyś grodzisko Borzytuchom było, a dziś rezerwat o tej nazwie. Przed laty miały tu miejsce dziwne wydarzenia, o których do dzisiaj ludziska sobie opowiadają...

Z naszego portfolio

Orchowo

Elżbieta z Rękawczyna

– Udało nam się otworzyć kryptę! – podekscytowany archeolog przekazał informację pracownikowi Urzędu Gminy Orchowo. Było upalne lato 2017 roku. Od paru dni uczestnicy obozu archeologicznego w pocie czoła prowadzili prace na wzgórku nad jeziorem w Rękawczynie. Tam, gdzie według legendy miała znajdować się spalona osada. A więc to nie tylko legenda, to prawdziwe wydarzenia z XIV wieku! A było to tak…

Nad jeziorem zachodziło słońce. Mieszkańcy siedzieli przed swoimi chatami zajęci naprawianiem sieci. Nagłe pojawienie się gromady jeźdźców wywołało w wiosce poruszenie. Wpadli bowiem w szalonym pędzie, tratując po drodze nieuważnych mieszkańców Rękawczyna, którzy rozpierzchali się na boki, jak stado przerażonych kur. Ich przywódca ściągnął gwałtownie cugle, aż kary koń stanął dęba przed najokazalszą z chat – domem Elżbiety i jej syna. Wdowa mieszkała z chłopcem od kilku lat sama, po tym jak zaraza zabiła jej męża i dwoje młodszych dzieci.

Kobieta wyszła na próg i spojrzała na przybyszów. Rozpoznała w przywódcy swojego narzeczonego, od którego uciekła gnana przerażeniem i uskrzydlana przez miłość do innego mężczyzny – Janka, z którym dotarła aż tutaj i przez kilka lat wiodła pełne szczęścia i miłości życie. Stał przed nią, jak przed laty na podwórcu jej rodzinnej siedziby. Mściwy, okrutny i nieobliczalny. Mikołaj – niegdyś jej przyjaciel, a potem największy wróg. Przez lata nic nie stracił ze swojej męskiej urody. Czuła jak bacznie przygląda się jej z końskiego grzbietu...

Z naszego portfolio

Osjaków 

Żywe kamienie z Osjakowa

Osjaków, niegdyś miasteczko, dziś wieś i siedziba gminy, leży nad Wartą. Pierwsze pisemne wzmianki o tej miejscowości pochodzą z końca XIII wieku, wiadomo, że w wieku XV miał już Osjaków prawa miejskie. Rozwijał się jako osada targowa i miejsce kilku dużych jarmarków w roku, leżał bowiem przy dwóch ważnych drogach – trakcie warszawskim i szlaku z Częstochowy do Kalisza. W dawnych czasach miał też swoją własną małą hutę, w której wytapiano żelazo z wydobywanych w okolicy rud darniowych – miejsca te zwano wówczas kuźnicami. Przeżył też Osjaków chwile straszne, jak ogromny pożar z 1750 roku, który strawił miasto doszczętnie. Po tym ciosie miasteczko nie podźwignęło się i utraciło niebawem prawa miejskie. W okolicy zwano go jednak ciągle miastem – już to z przyzwyczajenia, już to ze względu na wyraźnie miejską zabudowę, z centralnie położonym rynkiem i prostopadle odchodzącymi od niego ulicami, już to dla zajęć ludności, zarówno polskiej, jak i żydowskiej, parającej się nie tyle rolnictwem, co handlem i rzemiosłem… Samorząd gminy nieustannie podejmuje działania mające na celu przywrócenie miejscowości Osjaków praw miejskich.

Z naszego portfolio

Strzelce 

O łuczniczce Bognie

Na gostynińskiej ziemi, którą dwie rzeki – Wisła i Bzura – w ramiona biorą, leżą Strzelce. Wieś to dawna i zacna, a w herbie ma trzy złote okręgi i złotą kuszę. Komuś, kto czytać herby potrafi, już na ten widok cząstka dziejów się odsłoni.

Trójłucze, te trzy koła splecione ze sobą w kształt, jaki widać w oknach gotyckich kościołów, to symbol Świętej Trójcy. I rzeczywiście – w Strzelcach stoi kościół pod tym wezwaniem, wzniesiony w XIV wieku, krótko po tym, jak król Kazimierz, ostatni z Piastów, nadał tę ziemię swoim strzelcom. Dziś tylko nazwa i kusza w herbie przywołują pamięć dawnych wieków. I nikt nie pamięta czasów, gdy strzelcy królewscy wznosili tu pierwsze chaty i karczowali puszczę.

Po prawdzie, to i nie mógł pamiętać ich już sto lat później zacny gospodarz Mikołaj. Tyle wiedział o tamtych dniach, co z pradziada opowieści, a wiele tego nie było. Co po ojcach miał na pewno, to bystre oko i silną dłoń do naciągania cięciwy. I piękne kusze, co w komorze na ścianie wysoko wisiały.

Tak się przynajmniej Mikołajowi jeszcze przed chwilą zdawało, gdy siedział przed chatą, grzejąc się w popołudniowym słońcu. Bo oto właśnie z błogiej drzemki wyrwała go… strzała, która – niewprawną ręką w ruch widać puszczona – spadła mu nagle koło stopy.

Z naszego portfolio

Ozorków 

O kruku i owcy, co księcia rozbawili

W dzisiejszym herbie Ozorkowa widzimy godło herbu Odrowąż i czółenko tkackie.

Niewiele jednak brakowało, by widniała w nim – ni mniej ni więcej – srebrna owca, która wspina się przednimi kopytkami po murze, a na jej głowie siedzi złoty kruk.

Taki rysunek dziś jeszcze można odszukać w archiwach. Znawcy heraldyki, czyli nauki o herbach, powiedzą, że owcze runo to symbol sukiennictwa – Ozorków był w XIX wieku ważnym ośrodkiem tkackim – a kruk to herb rodu Starzyńskich, którzy położyli ogromne zasługi dla ówczesnego rozwoju miasta. Ale historia Ozorkowa nie zaczęła się przecież w XIX wieku! Może owca i kruk wzięli się z zupełnie innej opowieści?

Z naszego portfolio

Powiat warszawski-zachodni 

O tym, jak Wyrwidąb i Waligóra smoka w Kampinosie pokonali

Nikt już nie pamięta, kiedy to było dokładnie – powiadają jedni, że wtedy, jak król Jagiełło z wojskami ciągnął tędy na Grunwald, inni, że nie, że to tysiąc lat wcześniej, jak jeszcze z kamienia ludzie sobie narzędzia robili. Wiadomo tylko, że w puszczy rzecz cała miała miejsce – tej samej, co ją później Puszczą Kampinoską nazwano. Niezwykła to puszcza do dzisiaj, choć dziś już tamtej dawnej nie przypomina, złożona z wydm piaszczystych, bagien i sosnowych lasów, co drzewa w nich rosną tak proste, wysokie, strzeliste, że na maszty okrętów dawniej je wycinano, pełna zwierza i ptactwa wszelkiego.

Było więc razu jednego, że Dąbrówka, dziewczyna z osady leśnej, poszła na jagody i do domu już nie wróciła. A że dziecka się spodziewała, szukali jej wszyscy wiele dni, tropili – nic, jak kamień w wodę. Nigdy się nie odnalazła.

Co się z nią stało, wiedziała tylko puszcza...

Z naszego portfolio

Brodnica 

O tym, co kryje jezioro Bachotek

Bachotek – jedno z najpiękniejszych jezior na Pojezierzu Brodnickim – przyciąga latem nad swoje brzegi okolicznych mieszkańców i turystów. Nie brak tu ośrodków wypoczynkowych ani dzikich plaż, a obfitość ryb w jeziorze zachwyca wędkarzy. Bachotek jest także ulubionym miejscem miłośników ornitologii. W szuwarach wokół brzegów i na wyspie na środku jeziora uważny obserwator dostrzeże nie tylko perkoza, łyskę czy bąka, ale i kormorana, i orła bielika. To miejsce, gdzie dziką przyrodę człowiek otacza szacunkiem, malownicza i spokojna przestrzeń na głęboki, spokojny oddech. 

Ale powiadają starzy mieszkańcy, że dawno, dawno temu nie było tutaj jeziora… Gdy zaś zaczniesz pytać, skąd się ono wzięło, niechętnie bardzo odpowiedzą i z ociąganiem.

I nigdy wielu szczegółów żaden nie poda, ot, urywki tylko, strzępy historii. Ktoś słyszał od prababki swojej, ktoś inny jako dziecko podsłuchał, gdy baby przy darciu pierza sobie opowiadały.

Co do jednego wszyscy są zgodni: była tu kiedyś wieś niewielka wśród lasów, z maleńkim kościółkiem, do którego przyjeżdżał msze odprawiać wikary z Pokrzydowa, jako że nie miał Bachotek własnej parafii...